Podatki przedawnienie

Postępowanie karne jako środek służący do zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego – czyli kiedy twój podatek się nie przedawni.

Ustawodawca w art.  70 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa przewidział zasadę, że zobowiązania podatkowe przedawniają się upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że w związku z terminem płatności zobowiązanie podatkowe w podatku VAT za miesiące styczeń-listopad danego roku nie przedawni się w tym samym momencie co zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za ten sam rok. Wynika to właśnie z różnicy w dach płatności tych podatków. Podatek od towarów i usług płacimy zasadniczo następnego miesiąca (z wyjątkiem podmiotów rozliczających się kwartalnie), natomiast podatek dochodowy od osób fizycznych płacony jest w następnym roku.

Od zasady tej ustawodawca przewidział jednak szereg wyjątków. W związku z tym wprowadził do Ordynacji podatkowej wiele okoliczności, które powodują że zobowiązanie podatkowe nie przedawni się z upływem 5 lat. Zasadniczo należy je podzielić na dwie grupy:

1. przesłanki powodujące zawieszenie biegu terminu przedawnienia;
2. przesłanki powodujące przerwanie biegu terminu przedawnienia.

W niniejszym wpisie analizie zostanie poddana przesłanka zawieszenia biegu terminu przedawnienia określona w art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej tj. wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania.

Zawieszenie terminu przedawnienia obwarowane jest w tym przypadku dwoma warunkami. Pierwszym jest poinformowanie podatnika o wszczęciu wobec niego postępowania karnego. Natomiast drugim warunkiem jest aby podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiązało się z niewykonaniem zobowiązania, którego bieg terminu przedawnienia został zawieszony.

O wiele większe kontrowersje wzbudza pierwsza z przesłanek. Zawiadomienie podatnika zostało przewidziane w art. 70c Ordynacji podatkowej. Przepis ten został wprowadzony w związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2012 r. (sygn. akt P 30/11), w którym to uznano za niezgodny z Konstytucją RP art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, w zakresie w jakim organ nie musiał zawiadamiać podatnika o wszczęciu postępowania karnego zawieszającego bieg terminu przedawnienia. Obecnie wątpliwości budzi okoliczność, komu w toku postępowania podatkowego należy przesłać zawiadomienie określone w art. 70c Ordynacji podatkowej. Zgodnie z częścią orzecznictwa sądów administracyjnych zawiadomienie to powinno zostać przesłane podatnikowi (stronie postępowania podatkowego) niezależnie od tego czy w postępowaniu podatkowym (kontrolnym) ustanowił pełnomocnika np. wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 kwietnia 2017 r. (sygn. akt III SA/Wa 2708/16), wyrok WSA w Poznaniu z dnia 21 lutego 2017 r. (sygn. akt I SA/Po 616/16). Natomiast druga linia orzecznicza stoi na stanowisku, że zawiadomienie o zaistnieniu przesłanki zawieszającej bieg terminu przedawnienia powinno zostać przesłane pełnomocnikowi ustanowionemu w toku postępowania podatkowego (kontrolnego) np. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 19 lipca 2017 r. (sygn. akt I SA/Po 1743/16), wyrok NSA z dnia 4 lipca 2017 r. (sygn. akt I FSK 2220/15). Jednakże analizując orzecznictwo należy dojść do wniosku, że zasadnym jest doręczanie zawiadomienia z art. 70c Ordynacji podatkowej ustanowionemu pełnomocnikowi. Pogląd ten znajduje oparcie w art. 145 § 2 Ordynacji podatkowej. Ustawodawca nie przewidział wyjątków od zasady określonej w tym przepisie.
Ponadto obecnie przeważająca część sądów administracyjnych przychyla się do zasady doręczania zawiadomienia z art. 70c Ordynacji podatkowej prawidłowo ustanowionemu pełnomocnikowi w toku postępowania podatkowego (kontrolnego).

Należy również wspomnieć, że organ podatkowy na podstawie art. 70c Ordynacji podatkowej zobowiązany jest powiadomić podatnika o rozpoczęciu lub dalszym biegu terminu przedawnienia po upływie okresu zawieszenia. W tym przypadku również zawiadomienie powinno zostać doręczone ustanowionemu pełnomocnikowi.

Organy podatkowe dysponują wieloma rozwiązaniami umożliwiającymi zawieszenie bądź przerwanie biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Niestety wielokrotnie, co potwierdza doświadczenie, organy podatkowe wykorzystują postępowanie karne nie w celu ustalenia odpowiedzialności karnej podatnika, ale w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Słusznym postulatem pojawiającym się w doktrynie oraz w piśmiennictwie prawa podatkowego jest wprowadzenie ograniczenia wszczęcia postępowania karnego jako przesłanki zawieszającej postępowanie karne. Obecnie trwające prace nad nową Ordynacją podatkową być może wprowadzą nowe rozwiązania w tym zakresie.